مدیریت استرس گرمایی در مرغان گوشتی
افزایش دمای محل نگهداری پرنده موجب کاهش عملکرد مرغ گوشتی می شود بخصوص اینکه با افزایش رطوبت همراه باشد .
استرس گرمایی موجب اختلال در رفاه پرنده شده و روند افزایشی وزن و تولید را می کاهد .در طول دوره استرس گرمایی پرنده جهت جلوگیری از تلف شدن سیستم تنظیم حرارتی خود را انطباق می دهد .در نتیجه پتانسیل ژنتیکی پرنده به نتیجه عملی نمی گردد .
پاسخ طبیعی فیزیولوژیکی پرنده به استرس گرما چیست ؟
پرنده جهت ایجاد تعادل حرارتی برخی تغییرات رفتاری را نشان می دهد . در طول دوره استرس گرمایی استراحت بیشتری می کند . تعدادی حالت ایستاده و تعدادی حالت قوز کرده در کنار دیواره و یا آبخوری ها دارند . بال ها حالت باز داشته تا جریان هوای بیشتری در اطراف پرنده به وجود آید . هدایت جریان خون از اندام های داخلی مانند کبد ، روده و کلیه در جهت اتساع عروق سطحی روی پوست رخ می دهد .
در طول استرس گرما حالت panting (دهن دهن زدن) مشاهده می گردد. از دست دادن گرما از طریق افزایش سطح تبخیر صورت می گیرد . از طرفی دیگر خود عمل panting نیاز به صرف انرژی جهت افزایش انقباض عضلانی عضلات دارد . نتیجتا کاهش سطح انرژی نیز در هوای گرم اتفاق می افتد . حالت panting معمولا زمانی اتفاق می افتد که دمای محدوده نگهداری به بالای 30 درجه سانتی گراد برسد .میزان رطوبت سطح نسبی تبخیر و از دست دادن گرما را تحت تاثیر قرار می دهد . پرندگان مانند سایر موجودات نمی توانند دمای بالا را در کنار رطوبت بالا تحمل کنند . در صورت بالا بودن دما و رطوبت همزمان مرگ در اثر ضعف سریعا رخ می دهد بخصوص در پرندگان سنگین تر .در پرندگان با وزن طبیعی تر عملیات panting حدود 540 کالری به ازای هر 1 گرم آب از دست رفته از ریه آزاد می کند .
panting چگونه تعادل اسید - باز در ریه را تحت تاثیر قرار می دهد ؟
به طور کلی PH خون توسط کلیه و ریه توسط سیستم های بافری که از تغییر سریع PH خون جلوگیری می کند کنترل می شود . به طور کلی با افزایش نسبت تنفس در استرس گرمایی میزان دفع دی اکسید کربن افزایش می یابد . آلکالوز تنفس ( افزایش PH خون ) حاصل می گردد . استرس گرما همچنین جهت ایجاد تعادل در بین الکترولیت ها ، دفع مینرال ها مانند پتاسیم را افزایش می دهد .
آیا در استرس گرمایی کاهش مصرف خوراک پرنده طبیعی است ؟
بله . مصرف خوراک پرنده در محیط گرم کاهش می یابد .این کاهش بخشی از فعالیت انطباقی پرنده با استرس گرما می باشد .کاهش دریافت خوراک منجر به کاهش دریافت مواد مغذی روزانه مورد نیاز جهت رشد و افزایش وزن بدن می گردد . بهرحال کاهش مواد مغذی معادل با کاهش حرارت آزاد شده حاصل از متابولیسم آنهاست . با اینکه رشد کاهش یافته اما پرنده بهتر خود را با استرس گرما از طریق گرمای کمتر تولید شده انطباق می دهد . مطالعات نشان می دهد که نسبت پرندگان باقیمانده در آنهایی که در گرمترین ساعات روز کمترین مصرف خوراک را داشته بالاتر بوده است .
چرا محرومیت از خوراک در استرس گرمایی مفید است ؟
علاوه بر خسارت ایجاد شده بابت تلفات ، خسارت اقتصادی دیگر مانند کاهش نسبت رشد و همچنین افزایش ضریب تبدیل غذایی نیز مشاهده می گردد . بنابراین بسیاری از پرورش دهندگان در راستای جبران این کاهش وزن سعی در افزایش مصرف خوراک دارند .روشهای مدیریتی که ترغیب پرنده به دریافت خوراک و یا افزایش فعالیت در اوج مصرف گرما را داشته باشد آسیب رسان خواهد بود . افزایش مصرف خوراک منجر به افزایش گرمای آزاد شده و نتیجتا افزایش تلفات می شود . محرومیت از خوراک در اوج ساعات گرما و قبل از آن منجر به کاهش گرمای آزاد شده و افزایش زنده مانی گله می شود .
محرومیت غذایی موجب کاهش گرمای ناشی از هضم ، جذب و متابولیسم مواد غذایی می شود . محرومیت غذایی حالت آرامبخشی را برای گله دارد . حرکت پرندگان متعاقب انقباض عضلانی صورت گرفته که خود این فرایند انرژی را آزاد می کند . در استرس گرمایی این حرارت آزاد شده به حرارت محیط اضافه می گردد . در نتیجه جهت عدم افزایش دمای محیط باید پرندگان را در حالت آرامش نگهداری نمود بخصوص در ساعات اوج گرما . همزمان با اتمام اوج ساعات گرما و شروع روند کاهشی دما پرندگان مجددا حرکت و دان خوردن را آغاز می نمایند .
کاهش استرس گرما در مرغان گوشتی
در محیط گرم و مرطوب در سالن ، جریان کافی هوا و مصرف آب ضروری می باشد . تهویه باید حداکثر باشد . Panting با افزایش دفع رطوبت از ریه همراه بوده نتیجتا پرنده جهت جلوگیری از دهیدراتاسیون آب بیشتری مصرف می کند .کاهش دمای بدن پرنده تحت استرس گرمایی بسیار کمک کننده است . زمانیکه دمای آب مصرفی از دمای بدن پرنده پایین تر باشد دمای بدن پرنده را جذب می کند . بنابراین مصرف آب کافی و در عین حال خنک در استرس گرمایی اهمیت بالایی دارد . عواملی که مصرف آب پرنده در استرس گرما را افزایش دهد کمک کننده است . افزایش میزان ماندگاری گله حاصل از استرس گرمایی با مصرف مکملهای نمک در آب آشامیدنی گله مانند پتایسم ، کلرید پتاسیم و کلرید آمونیوم که منجر به افزایش مصرف اب و در عین حال عدم افزایش خود نمک شده مشاهده شده است .
آیا اصلاح جیره غذایی موجب افزایش عملکرد در زمان استرس گرمایی می شود؟
بله . استرس گرمایی موجب کاهش دریافت خوراک و کاهش دریافت مواد مغذی می شود . در نتیجه میزان مواد مغذی خوراک باید افزایش یابد . یک اشتباه ساده و رایج افزایش میزان پروتئین است . میزان انرژی و سایر مواد مغذی ، میزان روغن جیره ، سطوح مکمل ویتامینه و مینراله باید افزایش یابد . دریافت ویتامین C به عنوان ضد استرس مفید می باشد . انتخاب ضد کوکسیدیوز بسیار مهم است . استفاده از ضد قارچ و کپک و همچنین آنتی اکسیدان در خوراک بخصوص اگر که در انبار نگهداری می گردند توصیه می گردد . انرژی متابولیک تولید شده پروتئین بیش از کربوهیدرات و چربی می باشد . در نتیجه ایجاد تعادل اسید آمینه خوراک جهت کاهش انرژی متابولیکی پروتئین مهم است . توصیه می شود کاهش جزئی در میزان پروتئین خام جیره و در عین حال افزایش سطوح اسید آمینه صورت گیرد .
جهت ممانعت از استرس گرمایی موارد ذیل پیشنهاد می گردد :
_فراهم نمودن تهویه کافی جهت پرندگان موجود داخل آشیانه .
_عدم جوجه ریزی با تراکم بیش از حد که موجب اختلال در رفاه پرنده گردد.
_در صورت امکان کاهش تراکم در فضای نگهداری و زمان انتقال
_سرویس های دوره ای و کنترل تعمیر و نگهداری سخت افزارهای تهویه ای
_عایق سازی مناسب آشیانه جهت جلوگیری از جذب بالای حرارت
_موقعیت صحیح هواکش ها جهت گردش صحیح جریان هوا
_داشتن پیش زمینه و برنامه جهت احتمال افزایش ناگهانی هوا
رویدادها